Download Nhập môn chính sách đối ngoại and more Summaries International Relations in PDF only on Docsity!

Giảng viên: Vũ Đoàn Kết Khoa Chính trị Quốc tế và Ngoại giao 6

CHÍNH SÁCH LÀ GÌ?

— Chính sách là chủ trương và các biện

pháp của một đảng phái, một chính phủ

trên các lĩnh vực chính trị - xã hội.

— Là một (hoặc nhiều quyết định) đưa ra để

thực thi một chương trình hành động

được lựa chọn.

— Là một kế hoạch được đề ra trong đó bao

gồm những mục tiêu cần đạt và những

phương cách để đạt được chúng.

7

CHÍNH SÁCH LÀ GÌ?

— Là một chương trình hành động được lựa chọn thuận theo tình hình, điều kiện cụ thể. — Là một chương trình hành động được một chính quyền, nhà lãnh đạo, chính đảng, v.v. thông qua và theo đuổi. ØChính sách là việc quyết định lựa chọn những hướng hành động và phương cách hành động (hoặc không hành động – “Sometimes the best Action is Inaction!”) để giải quyết một vấn đề cụ thể sinh ra bởi hoàn cảnh và trong những điều kiện cụ thể. 8

HỆ THỐNG - THỂ CHẾ

Triết lý cầm quyền/ ý thức hệ: phần mềm

• Xác định quy trình hoạch định chính sách:

các nút thắt, độ mở của quy trình

• Thang giá trị của chính sách: tự do, bảo thủ,

cấp tiến, tả khuynh, hữu khuynh…

• Văn hóa chính trị: “văn hóa lobbie”, “văn hóa

phong bì”, ngoại giao cây tre, ngoại giao pháo

hạm

12

HỆ THỐNG - THỂ CHẾ

Vai trò của cá nhân lãnh đạo:

- Trình độ kiến thức, kinh nghiệm của

người làm chính sách và hệ thống tư

vấn

- Tâm công của người làm chính sách và

tư vấn

13

TÀI & ĐỨC

14

HỆ THỐNG & CÁ NHÂN

— Trong hệ thống ổn định, minh bạch:

• vai trò cá nhân không nổi bật
• tùy thuộc vào tâm và tầm của cá nhân

— Trong hệ thống bất ổn và không minh bạch:

• cá nhân càng quan trọng khi có đột biến trong

môi trường chính sách

• “Nhà nước là ta” & “Chính quyền từ nòng

súng”

15

CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI

Định nghĩa 1: Chính sách đối ngoại là phản ứng của một nước trước sự thay đổi của tình hình bên ngoài. Định nghĩa 2: Chính sách đối ngoại là sự kéo dài của chính sách đối nội. Và các định nghĩa khác:

• chính sách đối ngoại là viễn cảnh/tầm nhìn của một nước về vai trò và vị trí của nước đó trong cộng đồng thế giới.
• chính sách đối ngoại là một văn kiện chứa đựng các mục tiêu mong muốn và các biện pháp để đạt mục tiêu đó. 21

CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI

— Các thành tố từ các ĐN trên:

- Yếu tố quốc tế, trong nước

- Mục tiêu của chính sách

- Công cụ của chính sách

- Bộ máy và quá trình hoạch định

22

CÁC THÀNH TỐ CỦA CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI:

MỤC TIÊU CHÍNH SÁCH

CSĐN của bất cứ một quốc gia nào dù lớn hay nhỏ bao giờ cũng nhằm phục vụ ba mục tiêu cơ bản là mục tiêu an ninh, (góp phần bảo đảm độc lập, chủ quyền, an ninh quốc gia và sự toàn vẹn lãnh thổ); mục tiêu phát triển (tranh thủ ngoại lực và tạo dựng điều kiện quốc tế thuận lợi cho phát triển kinh tế-xã hội của đất nước); và mục tiêu ảnh hưởng (góp phần nâng cao địa vị quốc gia, phát huy tầm ảnh hưởng trên trường quốc tế). Ba mục tiêu này gắn kết với nhau mật thiết, không thể tách rời và phản ánh lợi ích quốc gia, lợi ích dân tộc. Những mục tiêu trên là bất biến, song nội dung cụ thể và nhất là phương pháp tiến hành để đạt được mục tiêu ấy không phải lúc nào cũng tĩnh và chuyển hóa theo thời gian, tuỳ thuộc vào diễn biến của lịch sử. Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan 25

28 CÁC THÀNH TỐ CỦA CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI: CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO:

• Đảm bảo liên lạc giữa các nhà lãnh đạo
• Tổ chức đàm phán
• Thu thập thông tin và quảng bá thông tin KINH TẾ: (the carrot)
• Đòn bẩy kinh tế: Tạo sức hấp dẫn về kinh tế
• Công cụ gây sức ép: bao vây, cấm vận QUÂN SỰ: (the stick)
• Răn đe: deterence,
• Trừng phạt: preemtion, “teach a lesson” TỔNG HỢP CÁC BIỆN PHÁP: đánh và đàm

NGOẠI GIAO & SỨC MẠNH QUỐC GIA

“Thực lực như cái chuông, ngoại giao như tiếng chuông. Chuông có to, tiếng mới lớn” 32 CÁC THÀNH TỐ CSĐN: BỘ MÁY VÀ QUÁ TRÌNH HOẠCH ĐỊNH —Các bộ máy liên quan đến đối ngoại: hiến pháp, thực tiễn chính trị —Quan hệ giữa các bộ máy chính sách: lập pháp, hành pháp, tư pháp —Quy trình hoạch định chính sách —Xác định vấn đề, giải quyết vấn đề, và đánh giá kết quả.

CÁC THÀNH TỐ CSĐN: “PHẦN MỀM” - HỆ TƯ TƯỞNG,

TRUYỀN THỐNG, VÀ BẢN SẮC

— Holsti và Alexander George: bất cứ một hiện

tượng nào trong hành vi quốc gia đều có triết lý

“ẩn” phía sau. Vậy triết lý đó là gì?

— Cần tìm trong triết lý cai trị xã hội của giới cầm

quyền thông qua (i) quan sát hệ thống chính trị và

quan hệ giữa chúng với nhau, (ii) theo dõi sự thảo

luận chính sách của giới học giả, báo chí, và nhân

dân, và (iii) so sánh thực tiễn với tuyên bố chính

sách (lời nói và việc làm).

— Các ví dụ cụ thể: mô hình phong kiến, tư sản,

XHCN; các mô hình “ngoại giao cây tre”, ngoại giao

“pháo thuyền.”

VĂN KIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI

— Định nghĩa: Chính sách đối ngoại là một văn kiện chứa đựng các mục tiêu mong muốn và các biện pháp để đạt mục tiêu đó. — Các hình thức văn kiện: Chiến lược đối ngoại (strategy: chiến lược ngăn chặn), học thuyết đối ngoại (doctrine: học thuyết Nixon), văn kiện chính sách đối ngoại (đường lối đối ngoại Đại hội VI), phát biểu chính sách (tuyên bố Vladivostok của Gorbachev)...

CẤU TẠO BÀI PHÂN TÍCH CSĐN

1. Bối cảnh: tình hình ngoài nước, trong nước, và kết quả thực hiện chính sách trước (thành công, hạn chế), nêu VẤN ĐỀ.
2. Các mục tiêu/nhiệm vụ của chính sách đối ngoại trong giai đoạn mới.
3. Các ưu tiên chính sách: vấn đề, đối tượng… CẤU TẠO BÀI PHÂN TÍCH CSĐN
4. Các biện pháp triển khai chính sách: quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hóa, thể chế, cá nhân…
5. Các cấp độ chính sách Nguyên tắc chỉ đạo, chiến lược, sách lược, phương châm, chiến thuật…
6. Đánh giá kết quả: đánh giá việc hoạch định chính sách, việc thực thi, điều chỉnh chính sách

HÀNH TRÌNH VĂN HOÁ

MAYDAY PARADE IN FRANCE: BUỘC VÒNG HOA VÀO ĐUÔI CON GÌ? LẬP LUẬN ĐÚNG LẬP LUẬN SAI KẾT QUẢ ĐÚNG (^) CON BÒ CON BÒ KẾT QUẢ SAI CON GÀ CON VỊT PHƯƠNG PHÁP Xà HỘI/CHÍNH TRỊ HỌC: THEORY BUILDING — VARIABLES (biến số): INDEPENDENT (độc lập), DEPENDENT (phụ thuộc), INTERVENING (can thiệp) — THE BIG C (CAUSALITY) và THE CAUSAL LINK IV DV In.V

TẠI SAO, TẠI SAO, VÀ TẠI SAO

—CHỈ CÓ THỂ ĐẨY Xà HỘI TIẾN LÊN BẰNG CÂU HỎI TẠI SAO —CHỈ CÓ THỂ GIẢI QUYẾT MỘT VẤN ĐỀ BẰNG CÂU HỎI TẠI SAO CÓ VẤN ĐỀ ĐÓ —CURIOSITY IS THE MOTHER OF INVENTION. YET, CURIOSITY CAN KILL A CAT.

GIẢI THÍCH CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI (DV) VÀ

CÁC DẠNG IV (tiếp)

# LOA1: HỆ THỐNG THẾ GIỚI VÀ NHÀ NƯỚC

(STATES) VỚI TƯ CÁCH LÀ CHỦ THỂ (ACTOR)

CHÍNH TRONG QHQT: MÔ HÌNH QHQT:

• Balance of power: balancing and band-wagoning
• Chicken games
• Stag-hunt games
• _Security dilemma
• Strategic triangular_
• Prisoner dilemma
• Identity building

GIẢI THÍCH CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI (DV) VÀ

CÁC DẠNG IV (tiếp)

LOA2&3: HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ QUỐC GIA VÀ CÁC

CHỦ THỂ “NGOÀI NHÀ NƯỚC”: MINI-THEORY LÝ LUẬN QHQT

• Giai cấp và hệ tư tưởng giai cấp: Marxism-Leninism
• Văn hóa: Culture and Political Culture
• Cơ cấu chính quyền: Bureaucracy
• Hệ thống chính trị: Institution
• Vai trò cá nhân: Personality
• Nhà nước/thể chế và QHQT: second-image reversed

GIẢI THÍCH CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI (DV) VÀ

CÁC DẠNG IV (tiếp)

LOA2&3: HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ

QUỐC GIA VÀ CÁC CHỦ THỂ “NGOÀI NHÀ NƯỚC” (MINI-THEORY LÝ LUẬN QHQT): CÁC MÔ HÌNH

• Bureaucratic model: khủng hoảng tên lửa

Cuba

• Ideological model: tân bảo thủ
• Liberal model: democratic peace theory
• Political culture model: ngoại giao cây tre,

ngoại giao pháo thuyền, ngoại giao tâm

công,

LÝ THUYẾT MÀU XÁM, CÂY ĐỜI XANH TƯƠI

— CÁC DẠNG ONE-FACTOR ANSWER

• Văn hóa: Bản sắc ngoại giao Việt nam?
• Vai trò cá nhân: Hitler và chiến tranh thế giới thứ Hai
• Hệ thống thế giới theo kiểu realist
• Etc, — NGUYÊN NHÂN
• Nghiên cứu chưa hết: THE FOREST AND THE TREES
• Cam kết tình cảm: LOVE AT THE FIRST SIGHT
• Bịt miệng nhau: L’État c’est moi.
• Etc,