Download Modyul sa Ikaapat na Markahan ng Noli Me Tangere and more Study notes English Language in PDF only on Docsity!
I. Layunin:
a. Natitiyak ang kaligirang pangkasaysayan ng akda sa pamamagitan ng:
pagtukoy sa layunin ng may akda sa pagsulat nito, pag-isa-isa sa mga
kondisyon ng lipunan sa panahong isinulat ito at pagpapatunay sa pag-iral
pa ng mga kondisyong ito sa kasalukuyang panahon sa lipunang Pilipino.
(F9PN-Iva-b-56)
b. Nailalarawan ang mga kondisyong panlipunan bago at matapos isinulat
ang akda. (F9PB-Iva-b-56)
c. Naipapaliwanag ang mga kaisipang nakapaloob sa aralin gaya ng :
pamamalakad ng pamahalaan, paniniwala sa Diyos, kalupitan sa kapuwa,
kayamanan, kahirapan at iba pa. (F9PB-IVg-h-60)
II. Paglinang:
Kaligirang Kasaysayan ng Noli Me Tangere
Ang nobela ay madalas na ipinapaliwanag bilang isang mahaba at kathang
salaysay ng mga pangyayaring pinagsunod-sunod upang makalikha ng isahang epekto.
Sa kumbensiyonal na pamamaraan, ang nobela ay madalas na sumusunod sa pag-
unlad ng katauhan ng isang karakter. Isinasalaysay ng mga ganitong naisulat na nobela
ang mga pagkamulat—pagbabagong mabuti o masama— ng tauhang bayani. Ang
pagkamulat ay laging isang proseso ng pagharap sa mga pagsubok, pagkakatukoy at
pagharap sa pinakasuliranin, at pananagumpay (kung ipinahihintulot).
Ang nobelang Noli Me Tangere ay maihahanay sa ganitong uri ng salaysayin
sapagkat masasaksihan sa nobela ang pagkamulat ni Juan Crisostomo Ibarra sa
kabuktutan ng kolonyal na pananakop, na noong una’y panananaligan pa niya sa
Unang Linggo
mithing kilalanin ang Pilipinas bilang ganap na bahagi ng Espanya. Isang kakatwang
katotohanan ang pagbasa natin sa Noli Me Tangere sa pamamagitan ng salin. Hindi
natin binabasa ang nobela sa orihinal nitong wika sapagkat iilan lamang sa atin ngayon
ang may kakayahang bumasa ng Espanyol. Ngunit minahalaga itong nobela dahil sa
Batas Rizal noong 1956. Ang batas na ito na kilala bilang Republic Act 1425 ay
naglayong isama sa lahat ng kurikulum ng mga paaralan ang pagpapahalaga sa
pambansang bayani. Kabilang sa mga pagpapahalagang ito ang pagpapabasa sa
madla ng kaniyang dalawang nobela. Dahil dito, nagkaroon ng malaking espasyo sa
pagpapasalin ng nobela upang mapalawak ang mambabasa nito.
Matagal nang pinagpaplanuhan ni Rizal ang nobela at natapos lamang niya ito
noong 1886 sa Berlin, sampung taon bago sumiklab ang rebolusyon. Ipinagbawal ang
pagbabasa at pagmamay-ari ng nobela nang makarating ito sa Pilipinas ilang buwan
matapos mailathala. Hindi nagustuhan ng mga pari ang anti-simbahang sentimiyento ng
nobela, bukod pa sa mga “makabago” at “banyaga” nitong adhikaing nasagap ni Rizal
at ng kaniyang mga kapanalig sa kilusang Propaganda. Ito rin ang itinuturing na dahilan
ng kaniyang pagkakabitay sa Bagumbayan noong Disyembre 31, 1896.
Sa simula ng nobela, magandang pagpukulan ng pansin ang siniping epigrape ni
Rizal, maging ang kaniyang paghahandog. Ang epigrape ay mula sa “Anino ni
Shakespeare” ng manunulat na Aleman na si Freidrich von Schiller. Mahalaga ang
tanong na iniiwan nitong epigrape hinggil sa abang bansang ito, na kinakatha ni Rizal
sa kaniyang nobela: “Ngunit ang tanong ko, Kaibigan,/ sinong Dakila ang lilitaw/ Sa
ganitong mga Hamak? Anong/ Kadakilaan ang mangyayari/ sa pamamagitan nila?” Sa
kaniyang paghahandog naman, inilalarawan niya na ang “nakasulat sa kasaysayan ng
pagdaralita ng sangkatauhan ang isang kanser na may katangiang napakalubha kaya
nagpupuyos sa galit munting dimasaling at nanggigising ng matatalim na kirot.”
Marubdob ang pagnanasa ni Rizal na itanghal ang sakit na itong dinaranas din
ng bansang lagi’t lagi niyang nililingon, lalo na nang nasa Europa siya at binabata ang
lamig at pangungulila: “nilulunggati ko ang iyong kalusugan, na kalusugan din namin, at
hinahanap ang pinakamabuting paglunas.” Ginamit niya ang talinghaga ng mga
sinaunang tao na naglalantad ng mga maysakit sa “baitang ng templo, upang
makapangmungkahi ng lunas ang sinumang dumating na mananawagan sa Bathala.”
Malinaw ang nasa ni Rizal sa pagsulat ng nobela. Nais niyang “ilarawan” ang
kalagayan ng bayan “nang buong tapat at walang pangingimi.” Sa pagkasangkapan ng
imahen ng lambong na “tumatabing sa karamdaman,” sinisikap na ibunyag ni Rizal ang
mga pagdurusa ng kaniyang bayan. Sa buod ng mga kabanatang ito sa nobela,
mamamalas ang ganitong pagtatanghal ng kalagayang-bayan, lalo na ang paghahari ng
iilan sa mga sangay ng lipunan.
Hango mula sa internet:
https://rexinteractive.com/UserFiles/IM/Pointers-Filipino-2/Supplemental%20Filipino%20High
%20School%20Grade%209%204rth%20Q.pdf?fbclid=IwAR0Fn6lzctwVI4ct-d6R4PeLRF2Z-
s5SCvviwTTHvQ56Y6HdR68OkWFLt
nakuha niya ito sa Ebanghelyo ni Juan, Kapitulo 20, versikulo
13-17. Ang bahaging ito bibliya ay nagsalaysay sa araw ng
“Easter Sunday,” ang ikatlong araw ng kamatayan ni Kristo
kung saan nabuhay siya muli at nagkita sila ni Maria
Magdalena: “Huwag mo akong salingin, dahil hindi ko
nakasasama ang aking Ama sa langit.”(Ang ibig sabihin ng
Noli Me Tangere sa ingles ay “Touch me not” na katumbas sa
Filipino ng “Huwag mo akong salingin”
Marso 21, 1887 Inilabas na ang novelang Noli Me Tangere ni Rizal sa publiko
sa wikang Kastila.
Mayo 5, 1887 Sinulatin ni Dr. Antonio Ma. Regidor si Rizal. Pinuri ni Regidor
ang novela at inihambing pa sa Uncle Tom’s Cabin at Don
Quixote ng Espanya.
*Nasalin ang novelang Noli Me Tangere sa iba’t ibang wika dahil sa husay nito at
natatanging katangian.
Hango mula sa internet:
https://www.academia.edu/31082556/Kaligirang_Kasaysayan_ng_Noli_Me_Tangere
Gawain Bilang 1
Panuto: Gamit ang teksto ukol sa kaligirang pangkasaysayan ng akda,
sagutin ang mga sumusunod na katanungan.
- Ibigay ang kahulugan ng Noli Me Tangere.
- Saan hinango ni Rizal ang pamagat na Noli Me Tangere?
- Ano ang layunin ni Rizal sa pagsulat ng “Noli Me Tangere”?
- Isa-isahin ang mga kondisyong/sitwasyong kinahaharap ng
Pilipinas sa panahong isinulat ang Noli Me Tangere?
- Sa iyong palagay, umiiral pa rin ba ang mga kondisyong ito sa
kasalukuyan? Patunayan sa pagbibigay ng
halimbawa/kasalukuyang isyu o nagaganap sa bansa.
Mga Tauhan ng Noli Me Tangere:
Crisostomo Ibarra
Si Juan Crisostomo Ibarra y Magsalin o Crisostomo o Ibarra , ay isang binatang nag-
aral sa Europa; nangarap na makapagpatayo ng paaralan upang matiyak ang magandang
kinabukasan ng mga kabataan ng San Diego.
Maria Clara
Si Maria Clara de los Santos y Alba o Maria Clara , ay ang mayuming kasintahan ni
Crisostomo; mutya ng San Diego na inihimatong anak ng kanyang ina na si Doña Pia Alba
kay Padre Damaso.
Padre Damaso
Si Damaso Verdolagas o Padre Damaso , ay isang kurang Pransiskano na napalipat ng
ibang parokya matapos maglingkod ng matagal na panahon sa San Diego; tunay na ama
ni Maria Clara.
Kapitan Tiago
Si Don Santiago de los Santos o Kapitan Tiago , ay isang mangangalakal na tiga-
Binondo; ama-amahan ni Maria Clara.
Elias
Si Elias ay isang bangkero at magsasakang tumulong kay Ibarra para makilala ang
kanyang bayan at ang mga suliranin nito.
Sisa, Crispin, at Basilio
Si Narcisa o Sisa , ay isang masintahing ina na ang tanging kasalanan ay ang
pagkakaroon ng asawang pabaya at malupit.
Sina Basilio at Crispin ay mga magkapatid na anak ni Sisa; sila ang sakristan at
tagatugtog ng kampana sa simbahan ng San Diego.
Pilosopo Tasio
Si Don Anastasio o Pilosopo Tasio , ay maalam na matandang tagapayo ng marurunong
na mamamayan ng San Diego.
Donya Victorina
Si Donya Victorina de los Reyes de Espadaña o Donya Victorina , ay isang babaing
nagpapanggap na mestisang Kastila kung kaya abut-abot ang kolorete sa mukha at
maling pangangastila. Mahilig niyang lagyan ng isa pang “de” ang pangalan niya dahil
nagdudulot ito ng “kalidad” sa pangalan niya.
Ibang Tauhan
Padre Salvi o Bernardo Salvi – kurang pumalit kay Padre Damaso, nagkaroon ng lihim
na pagtatangi kay Maria Clara.
Gawain Bilang 2
Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod na kabanata ng Noli Me
Tangere. Sagutan ang mga sumusunod na katanungan/ Gawain upang
matamo ang pagkatuto.
Bilang
ng
kabanat
a
Pamagat ng Kabanata Mga katanungan na dapat sagutin.
1 Ang Piging 1. Ano ang pagtingin ng mga Kastila sa mga
Indio?
2 Ang Binatang si
Crisostomo
- Bakit itinatwa ni Padre Damaso ang ama ni
Crisistomo?
3 Ang Hapunan 3. Sino ang naging kagalit ng ama ni
Crisostomo na nagparatang dito na erehe at
pilibustero?
4 Ang Erehe at Pilibustero
5 Ang Tala at Karimlan
6 Kapitan Tiago 4. Ano ang kulang sa matagumpay na
pagsasama nina Kapitan Tiago at Pia Alba?
7 Suyuan sa Asotea 5. Ano ang iniwang alaala ni Ibarra at Maria
Clara sa isa’t isa?
8 Mga Gunita 6. Anong ginto ang kailangan ng bayan natin?
Bakit ito ang kailangan?
- Ano –ano ang mga tagubilin ng pari kay
Ibarra? Isa-isahin ang mga ito.
9 Mga bagay-bagay tungkol
sa bayan
10 Ang Bayan ng San Diego 8. Bakit sinasabing hindi makapangyarihan si
Don Rafael Ibarra sa kabila ng siya ang
pinakamayaman sa bayan ng San Diego?
11 Ang mga
Makapangyarihan
12 Todos los Santos 9. Sino ang tinutukoy na kurang malaki at sino
ang ipinahukay nitong bangkay?
13 Ang Badya ng Unos 10. Bakit itinuturing ng mga taong nag-aral na
isang henyo si Pilosopo Tasyo sa kabila ng
paratang ng mga hindi nakapag-aral na siya ay
isang baliw?
14 Pilosopo Tasyo
15 Ang mga Sakristan 11. Ilarawan si Sisa bilang isang ina at asawa?
Ilarawan din sina Basilio at Crispin bilang mga
anak?
16 Sisa
Gawain Bilang 3
Noli Me Tangere: Kabanata 1-
16
Pagbasa
Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod na pahayag mula sa mga piling kabanata
ng Noli Me Tangere. Sikaping nagtataglay ito 3 o higit pang pangungusap. (
puntos)
- Ang kaginhawahan at kahirapan ng isang bayan ay kaugnay ng
kanilang kalayaan at kagipitan. – Crisostomo Ibarra (Kabanata 3)
- Ang karunungan ay para sa mga may puso lamang. – gurong pari ni
Ibarra (Kabanata 8)
III. Inaasahang Produkto
Panuto: Pumili ng isang editorial cartoon na maiuugnay sa kalagayan n
gating bansa sa panahong isinulat ni Rizal ang Noli Me Tangere at magbigay
ng opinion ukol dito. Gupitin ang napiling editorial cartoon at idikit sa papel
kalakip ng opinion ukol sa paksa. Sikaping nagtataglay ito ng 3 talata. ( 100
puntos)
a. West Philippine Sea
b. Kahirapan
______3. kinahinatnan c. gamit ng nagsesermon tulad
ng pari
______4. kabesa d. bumungad
______5. dampa e. kaanib
______6. inimbitahan f. pumanaw
______7. kawaksi g. kinahantungan
______8. hinalughog h. matalinong tao
______9. pilosopo i. bahay na maliit
______10. pulpito j. inanyayahan
GAWAIN 2: Sa Antas ng Iyong Pag-unawa
- Ano ang nangyari kay Basilio at ano ang ipinakiusap niya sa kanyang ina?
(Kabanata 17: Basilio)
- Sino ang bangkay na hinukay ng tagapaglibing? Bakit niya hinukay ang labi ng
namatay? (Kabanata 18: Mga Kaluluwang Nagdurusa)
- Bakit hindi magkasundo ang dalawang partido ng bayan ng San Diego?
Nangyayari pa rin ba ang ganitong sitwasyon sa mga pulong ng bayan sa ating
bansa? (Kabanata 20: Pulong sa Tribunal)
- Sa iyong palagay, sino o ano kaya ang itinuturing na dilim sa kabanatang
“Liwanag at Dilim” Sino o anu-ano naman kaya ang tinutukoy na liwanag?
(Kabanata 22: Liwanag at Dilim)
- Sino ang tulisang hinahanap ng mga guwardya sibil? Bakit pinaratangan siyang
masamang tao? (Kabanata 24: Sa Gubat)
- Ano ang sadya ni Crisostomo Ibarra kay Pilosopong Tasyo?
(Kabanata 25: Sa Tahanan ng Pantas)
- Bakit lubhang marangya ang ginagawang paghahanda ni Kapitan Tiyago para sa
nalalapit na pista? Tama ba ang kanyang pagnanais na malampasan o
mahigitan ang mga handa ng mayayaman sa kanilang lugar?
(Kabanata 26: Bisperas ng Pista)
- Ano ang nilalaman ng unang at ikalwang liham? Bakit kaya idinaan ni Rizal sa
sulat ang paglalarawan ng pagdiriwang ng pista ng San Diego?
(Kabanata 28: Mga Liham)
- Ikaw, ano ba ang ginagawa mo kapag ikaw ay nasa loob ng simbahan at
nakikinig sa salita ng Diyos? Ano ang dinadala nito sa iyong buhay?
(Kabanata 31: Ang Sermon)
- Kung ikaw si Ibarra, itutuloy mo pa ba ang planong pagpapatayo ng paaralan sa
kabila ng mga pagbabantang panganib na nangyari sa iyong buhay?
Pangatwiranan ang sagot. (Kabanata 32: Ang Panghugos)
GAWAIN 3: Pagsulat (10 puntos)
Ipaliwanag ang kahulugan ng pahayag mula sa kabanata ng Noli Me Tangere (tatlo
hanggang limang pangungusap)
- Ginoo, ang mga anak ko’y hindi magnanakaw kahit sila’y magutom, wika ng
lumuluhang babae. “Sana’y kaming magutom. Ni isang pera’y walang ibinigay sa
akin si Basilio. Halughugin ninyo ang bahay. Pag may makita kayo’y gawin ninyo
ang gusto nyo. Hindi magnanakaw ang lahat ng mahihirap.”
(Kabanata 21: Ang Kasaysayan ng Isang Ina)
- “Kung ayaw ninyong mabasa ng iba ay bakit pa ninyo sinusulat?” Sinusulat ko ito
hindi para sa henerasyong ito kundi para sa mga susunod na salinlahi. Pero ang
henerasyong makauunawa ng aking mga simbolo ay henerasyong matalino,
mauunawaan nila ako at sasabihing ‘Hindi naman pala lahat ay natutulog sa gabi
ng aking mga ninuno! (Kabanata 25: Sa Tahanan ng Pantas)
III. INAASAHANG PRODUKTO (100 PUNTOS)
Panuto: Bumuo ng isang masusing paghahambing ng mga katangian ng ina noon na
masasalamin sa katauhan ni Sisa at ng katangian ng ina sa kasalukuyan batay sa iyong
napanood na teleserye o pelikula. Gawin ito sa pamamagitan ng Venn Diagram.
Magtala ng tatlo hanggang limang pagkakaiba at pagkakatulad.
- Paano mo ihahambing ang iyong ina kay Sisa?.
Sa iyong palagay, anu-ano ang mga katangiang dapat taglayin ng isang ina
upang siya ay masabing mabuti at ulirang ina?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
I. Layunin
a. Natutukoy ang mga kontekstuwal na pahiwatig sa pagbibigay-kahulugan.
( F9PT-Iva-b-56)
b. Naipapaliwanag ang mga kaugaliang binanggit sa kabanata na
nakatutulong sa pagpapayaman ng kulturang Asyano. (F9PB-IVe-f-59)
II. Paglinang
Gawain 1: Talasalitaan (10 puntos)
A. bumaba B. naguguluhan C. mapintasan D. pinariringgan E. natahimik
F. kalaban ng gobyerno G. pinaghahanap H. umiyak I. pag-insulto J. kabiguan
Panuto: Tukuyin ang kahulugan ng salitang may salungguhit batay sa pagkakagamit
nito sa pangungusap. Piliin sa loob ng kahon ang letra ng tamang sagot.
- Alam kong kayo’y pinag-uusig pero wala akong planong magsuplong.
- Nanatiling walang kibo si Crisostomo kahit na pinasasaringan ni Padre Damaso.
- Nagbabayad lamang siya ng utang, panunuyang pahayag ng isang lalaki
patungkol kay Padre Damaso.
- Labis na nanangis si Maria Clara nang sabihin ng ama na ipinag-utos ni Padre
Damaso na sirain ang kasunduan ng kasal nila ni Crisostomo.
Ikatlong Linggo
Noli Me Tangere: Kabanata 33-
Pagbasa
- Bagamat nagugulumihanan, sumang-ayon ang alkalde san ais ng Kapitan
Heneral.
- Nadarama ni Crisostomo ang kasiphayuan sa tinig ni Maria Clara habang ito ay
umaawit.
- Pinagbawalan ng alperes na lumabas ng bahay ang asawang si Donya
Consolacion dahil baka mapulaan lamang ito.
- Sa nangyayaring kaguluhan sa liwasan agad pumanaog ng kumbento si Padre
Salvi dahil sa pag-aalala kay Mari Clara
- Naumid ang dila ni Crisostomo nang makitang magkasama sa balkonahe sina
Maria Clara at Linares.
- Tinawag ng mga prayle si Crisostomo na isang pilibustero.
Gawain 2: Pag-unawa (10 puntos)
Panuto: Sagutin ang mga tanong mula sa mga Kabanata 33 hanggang 48.
- Sa Kabanata 34, ano ang sinabi ni Padre Damaso na labis na ikinagalit ni
Crisostomo Ibarra?
- Anu-ano ang naging reaksyon ng mga ina sa bayan ng San Diego sa ginawa ni
Crisostomo kay Padre Damaso na mababasa sa Kabanata 35?
- Ano ang sinabi ni Kapitan Tiago na labis na nagpaluha kay Maria Clara sa
Kabanata 36?
- Sa Kabanata 37, ano ang dahilan at labis na humanga ang Kapitan Heneral kay
Crisostomo Ibarra?
- Bakit ikinakahiya ng alperes ang asawang si Donya Consolacion?
- Sa paanong paraan nagpakita nang labis nap ag-aalala si Padre Salvi kay Maria
Clara matapos magkaroon ng kaguluhan sa liwasan sa Kabanata 40?
- Paano ninyo ilalarawan si Donya Victorina na ipinakilala sa Kabanata 42?
- Ano ang paniniwala ni Kapoitan Tiyago para bumili ang paggaling ng anak na si
Maria Clara sa Kabanata 44?
- Sa Kabanata 45, ano ang natuklasan mo tungkol sa tunay na pagkato ni Elias?
- Ano ang nagging saloobin ni Crisostomo nang makitang magkasama sina Maria
Clara at Linares sa balkonahe?
Gawain 3: Pagsulat (10 puntos)
Panuto: Ipaliwanag ang kahulugan ng mga pahayag mula sa mga kabanata ng
Noli Me Tangere. (Tatlo hanggang limang pangugusap.)
A. “Lahat po tayo ay may kaaway, Ginoo. Mula sa pinakamaliit na kulisap
hanggang sa taong may pag-iisip. Mula sa pinakadukha hanggang sa
pinakamayaman at makapangyarihan. Ito po ang batas ng buhay.” (Elias,
Kabanata 33)
B. “Naniniwala po akong hindi na kailangan ng sulat pagkakakilala upang
kilalanin ninyo ang kahit sino.” (Crisostomo Ibarra. Kabanata 37)
Paliwanag: Paliwanag:
I. Layunin
a. Nagagamit ang pang-uri sa pagbibigay katangian. (F9WG-IVc-59)
b. Naibabahagi ang sariling damdamin sa tinalakay na mga pangyayaring
naganap sa buhay ng tauhan. (F9PN-IVd-58)
larawan larawan
Ikaapat na Linggo
c. Naipapaliwanag ang mga kaisipang nakapaloob sa aralin gaya ng :
pamamalakad ng pamahalaan, paniniwala sa Diyos, kalupitan sa kapuwa,
kayamanan, kahirapan at iba pa. (F9PB-IVg-h-60)
II. Paglinang
Gawain 1
Panuto: Hanapin sa Hanay B ang kasingkahulugan ng malalim na salita na
nasa Hanay A. Isulat lamang ang titik ng tamang sagot.
Hanay A Hanay B
______1. baybayin a. mabaho
______2. nagkanulo b. itinanggi
______3. nagsasalimbayan c. narinig
______4. nakasusulasok d. paroo’t parito
______5. itinatwa e. lumuha
______6. ipinagbunyi f. operasyon
______7. naulinigan g. nalungkot
______8. nanangis h. pampang
______9. pagtistis i. ipinagdiwang
______10. nanlumo j. nagsumbong
Gawain 2
Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod na kabanata ng Noli Me
Tangere. Sagutan ang mga sumusunod na katanungan/ Gawain upang
matamo ang pagkatuto.
Bilang
ng
kabanat
a
Pamagat ng Kabanata Mga katanungan na dapat sagutin.
Pagbasa
Noli Me Tangere: Kabanata 49-
Mga katangian: Mga Katangian:
Larawan
Larawan
