Study with the several resources on Docsity
Earn points by helping other students or get them with a premium plan
Prepare for your exams
Study with the several resources on Docsity
Earn points to download
Earn points by helping other students or get them with a premium plan
Community
Ask the community for help and clear up your study doubts
Discover the best universities in your country according to Docsity users
Free resources
Download our free guides on studying techniques, anxiety management strategies, and thesis advice from Docsity tutors
The significance of online education, focusing on web-based learning and distance education. It highlights the benefits of using technology in education, the importance of internet for academic and vocational training, and the role of webinars and online programs in enhancing the learning experience. The document also touches upon the challenges of creating effective web-based learning materials and the need for continuous technological advancements.
Typology: Thesis
1 / 121
This page cannot be seen from the preview
Don't miss anything!
E Ğİ T-B İ L İ MSEL (PEDAGOJ İ K) İ LKELER I Ş I Ğ INDA
WEB TABANLI VE ETK İ LE Şİ ML İ ELEKTRON İ K DERS İ YAZILIMININ GEL İŞ T İ R İ LMES İ
YÜKSEK L İ SANS TEZ İ
E Ğİ T-B İ L İ MSEL (PEDAGOJ İ K) İ LKELER I Ş I Ğ INDA
WEB TABANLI VE ETK İ LE Şİ ML İ ELEKTRON İ K DERS İ YAZILIMININ GEL İŞ T İ R İ LMES İ
YÜKSEK L İ SANS TEZ İ
II
İ Ç İ NDEK İ LER
I.1.1. Problem Durumu ....................................................................................... 5 I.1.2. Problem Cümlesi ........................................................................................ 6 I.1.3. Alt Problemler ............................................................................................ 7 I.2. ARA Ş TIRMANIN AMACI ............................................................................. 8 I.3. ARA Ş TIRMANIN ÖNEM İ............................................................................. 9 I.4. SAYILTILAR ................................................................................................. 10 I.5. SINIRLILIKLAR ........................................................................................... 10 I.6. TANIMLAR .................................................................................................... 10 I.6.1. Tanımlar ................................................................................................... 10
II.1.1. Uzaktan E ğ itimin Kuramsal Yapısı ...................................................... 11 II.1.1.1. Uzaktan Eğitimin Tarihi Gelişimi ve Çeşitleri................................... 13 II.1.1.2. İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitim ve Uygulamaları ............................ 16 II.1.1.2.a. İnternetin Öğretme ve Öğrenme Üzerine Etkisi........................... 21 II.1.1.2.b. Web Tabanlı Derslerin Tasarlanması........................................... 30 II.1.1.2.c. Web Tasarımında Göz Önünde Bulundurulacak Öğeler.............. 37 II.1.1.2.d. Web Tasarımında Kullanıcı Farklılıkları ve Eğit-Bilimsel Yaklaşım ....................................................................................................... 38 II.1.1.2.e. Web Sayfalarındaki Standardlar................................................... 44 II.1.1.2.f. Öğretim İzlencesi (Müfredat Programı) Nasıl Olmalıdır?............ 45
V
ABSTRACT
Nowadays, web based learning has been developing as a kind of distance education and it is being seen that various web based learning applications have been developing and carrying out. These kinds of applications must also become widespread in our country at the level of universities and National Education. For this reason, we have tried to develop a web based learning course for students of electric-electronics field at vocational high schools. At the same time we have taken into consideration scientific and pedagogical principles. National and international literature searching has been carried out about distance education and web based learning applications so we have attained many studies which include various web based learning applications. At the study, two kinds of module have been designed in the light of modular learning principles, and the structure of that learning environment was determined by survey tool which was applied to 139 field teacher and the comments of that teacher group. We took advantage of MOODLE (Modular Object Oriented Dynamic Laerning Environment) to design web environment. This software is an open source code and cost free dynamic LMS (Learning Management System). Full online courses can be designed by using MOODLE. Online quizes, online student observing, synchronous chat, messaging by forums and designing web as desired are possible. Fundamentals of Electronic course was selected to educate, and this course was separated into two modules “Passive Circuit Components” and “Basic Semiconductor Circuit Components”. The end of the study, some suggestions have been offered to instruction specialists in the light of attained field literature and findings.
September 2005 H.Hakan GENÇ
VI
KISALTMALAR
BDE : Bilgisayar Destekli Eğitim E-Learning : Electronic Learning E-Ö ğ renme : Elektronik Öğrenme HTML : Hyper Text Markup Language LAN : Local Area Network LMS : Learning Management System MEB : Milli Eğitim Bakanlığı MEÖ : Mesleki Eğitim ve Öğretim MOODLE : Modular Object Oriented Dynamic Learning Environment MÖM : Mektupla Öğretim Merkezi OU : Open University W3C : World Wide Consorsium WTTED : Web Tabanlı Temel Elektronik Eğitimi Dersi WWW : World Wide Web XML : Extended Markup Language
TABLO L İ STES İ
- II.1.1.2.g. E-öğrenimin Faydaları ve Sınırlılıkları - II.1.1.2.h. Web Tabanlı E-Öğrenmede Öğrencilerin Yaşadıkları Güçlükler - II.1.1.2.i. E-Öğrenmenin Geleceği ve Sınıf İçi Eğitimin Yeni Görevi - II.1.2. Web Tabanlı Elektronik Dersi E ğ itiminin Kuramsal Yapısı - II.1.2.1. Web Tabanlı Elektronik Öğretimi Üzerine Örnekler IX
Tablo III.13 Yaş Değişkenine İlişkin Frekans ve Yüzdeler...................................... 81
Tablo III.14 Branş Değişkenine İlişkin Frekans ve Yüzdeler .................................. 81
Tablo III.15 Cinsiyet Değişkenine Göre Değişkenler Arası İlişkisiz t Testi ............ 82
Tablo III.16 Görev Değişkenine Göre Değişkenler Arası İlişkisiz t Testi ............... 83
Tablo III.17 Kıdem Değişkenine Göre Değişkenler Arası Tek Yönlü Varyans
Analizi ........................................................................................................................ 84
Tablo III.18 Kıdem Değişkeni İçin Çoklu Karşılaştırmalar Testi (Post Hoc).......... 84
Tablo III.19 Yaş Değişkenine Göre Değişkenler Arası Tek Yönlü Varyans
Analizi ........................................................................................................................ 86
Tablo III.20 Branş Değişkenine Göre Değişkenler Arası Tek Yönlü Varyans
Analizi ........................................................................................................................ 87
Tablo III.21 Faktörlerin Alabilecekleri En Alt ve En Üst Sınır Değerleri ............... 88
Tablo III.22 Faktörlerin Aldıkları Değerlere İlişkin İstatistikler.............................. 88
Tablo III.23 Maddelerin Ortalama Değerleri............................................................ 89
2
Özellikle 20. yy'ın son yıllarında insanların özgürce veri alış verişinde bulunmalarına olanak veren ve bilgiyi uluslar ötesi ortamlara aktaran internet teknolojisinin gelişimiyle beraber 'Uzaktan Eğitim' uygulamalarının yeni bir türü ortaya çıkagelmiştir. E-öğrenme (E-learning, web-tabanlı çevrim içi öğrenme) olarak adlandırılan bu uygulama, öğrenen ve öğretenin farklı fiziksel ortamlarda bulunduğu, öğretim materyallerinin, bilgisayar teknolojisi aracılığıyla elektronik olarak internet ya da intranet üzerinden veya ders yazılımıyla ulaştırıldığı bir uzaktan öğrenme yöntemidir (Orhan, Altınışık ve Kablan, 2004 ). Uzaktan eğitimin ilk uygulamaları posta yoluyla yazılı materyallerin dağıtımı şeklinde gerçekleştirilmiştir. 1900’lü yıllardan önce basılı yayında kaydedilen hızlı gelişme ve posta servislerinin sağladığı olanaklar sonucunda pek çok öğrenme materyalinin kopyası kişilere ulaştırılabilmiştir (Johnson, 2003). 20 yy. da radyo, televizyon, bilgisayar ve Internet gibi teknolojiler yeni uzaktan öğretim yöntemlerinin araçları olmuştur (Daniel, 2000). Ülkemizde ve çeşitli yabancı ülkelerde yapılan araştırmalar önümüzdeki yıllarda internet üzerinden yürütülen eğitim-öğretim uygulamalarının hayatımızdaki yerinin çok ciddi oranlarda artacağını göstermektedir. 2001 yılında Indiana Üniversitesinde yapılan bir araştırmanın (Bonk, 2002) bulgularına göre araştırmaya katılanların büyük çoğunluğu (%67) on yıl içinde çalıştıkları kurumda eğitim- öğretim hizmetlerinin en az %50'sinin çevrimiçi (online) olarak web tabanlı yürütüleceğine inanmaktadırlar. Meral (2002) tarafından yürütülmüş ‘Mesleki Eğitim ve Öğretimin Gelişiminde İnternetin Önemi’ adlı araştırmanın sonuçlarına göre de internetin eğitim ve öğretimde kullanımının hızla yükseldiği, öğrenci ve öğretmenler arasında da kabul gördüğü ortaya çıkmıştır. Sakarya Üniversitesinde (http://www.sakarya.edu.tr) çeşitli meslek dallarında M.E.Ö. (Mesleki Eğitim ve Öğretim) uygulamaları MYO (Meslek Yüksek Okulu) düzeyinde çevrim içi olarak yürütülmektedir. Öğretmenlerin web-tabanlı hizmetiçi eğitimleri üzerine son yıllarda M.E.B. (Milli Eğitim Bakanlığı) tarafından yaygın çalışmalar gerçekleştirilmektedir.
3
M.E.B.’nın Microsoft yazılım firmasıyla yapmış olduğu anlaşma doğrultusunda öğretmenlere web tabanlı çevrimiçi ofis yazılımları kursunun başlatılacağı duyurusu 2005 yılı içinde yapılmıştır. Yine M.E.B. tarafından 2003 senesi içinde başlatılmış “Uzaktan Eğitim Yoluyla Yabancı Dil Öğretimi Pilot Proje Uygulaması” çevrimiçi eğitim hizmetlerinin nerdeyse tüm alanlarda uygulanacağını göstermektedir. İnternetin bir eğitim aracı olarak kullanılması araştırmalarda da görüldüğü gibi çok değişik türlerde karşımıza çıkmaktadır. Önceleri daha çok kişiler arası elektronik posta gönderimi ya da haber gruplarında merak edilen konuların tartışılması ve pek çok konunun internetin web ayağı kullanılarak sunulması şeklinde karşımıza çıkmıştır. Her geçen yıl daha da zenginleşen web sayfaları, internet bağlantısını sağlayan fiziksel altyapının güçlenmesiyle beraber daha fazla sayıda kişi tarafından izlenebilir hale gelmiştir. Bu nedenle web sayfalarının eğitimde kullanımı gün geçtikçe artmaktadır (Johnson, 2003, s.8). Ancak web tabanlı eğitimde dikkat edilmesi gereken en önemli boyutlardan biri eğit-bilimsel ilkelerdir. Web tabanlı eğitim ortamı tasarlanırken eğit-bilimsel ilkeler göz önünde bulundurulmalıdır. Bu nedenle web tabanlı eğitim-öğretim ortamlarının tasarımı farklı disiplinlerden uzmanların beraber çalışmalarını zorunlu kılar. Bu ilkeler esas alınmadan tasarlanan bir e-öğrenme ortamından istenen başarının alınması mümkün değildir (Arsham, 2002). Web tabanlı öğretim ortamı tasarlanırken öncelikle nasıl bir öğretim modelinin uygulanacağı belirlenmelidir. 1999 yılında Amerika Birleşik Devletlerinde ki çeşitli kolej ve üniversitelerin katılımıyla öğrenmeyi güçlendirme ve maliyeti azaltma konusunda geniş çaplı yapılan bir çalışmaya göre (Carol, 2003) ders sunumlarının yeniden tasarlanması üzerine 5 farklı ana model ortaya çıkmıştır. Bu modellerden biri öğrencilerin web tabanlı öğretim yöntemini ve diğer teknolojik eğitim araç gereçlerini ders dışı etkinlikler olarak kullanmalarını gerektirir. Bu modelde geleneksel sınıf içi ders anlatımının süresine ve yapısına dokunulmamıştır. Öğrenciler ders dışı etkinlik olarak teknolojik-tabanlı etkinliklere katılmaktadır. Bir başka modelde sınıf görüşmelerinin sayısı azaltılmış ve öğrenciler ile ders öğretmeni internet üzerinden görüşebilmiştir. Ayrıca bazı sınıf içi etkinliklerin yerini web-tabanlı uygulamalar almıştır. Bir başka model ders içeriğinin tamamen çevrimiçi (online) olarak sunulması şeklindedir. Tüm etkinlikler tamamen çevrimiçi olarak yürütülmektedir.
5
Geleneksel MEÖ büyük ölçüde öğretim, öğretme ve gelişim için internetin kullanımını sınırlamıştır. Çağdaş işyerlerinde yaşam boyu öğrenimin bir gereklilik haline gelmesiyle daha esnek işgücü ve daha fazla deneyim gerektirdiğinden internet artık çağdaş bir zorunluluktur (Meral, 2001). Son zamanlarda web tabanlı öğretimin karma öğrenme yöntemiyle sunumu üzerine yapılmış araştırmalar öğrenci performansının geleneksel ve yalnızca çevrimiçi olan yöntemlere göre daha başarılı sonuçlar verdiğini göstermiştir (Orhan, 2004). Karma öğrenme yöntemiyle hem geleneksel sınıf içi öğrenmenin hem de çevrimiçi öğrenmenin güçlü yanları birleştirilebilir. Rosenberg’in de belirttiği gibi (2001) internetin geçici bir heves olduğunu düşünen katı gelenekselciler kadar, teknolojinin öğretmenlerin yerini alacağına inananlar da hatalı düşünmektedir. Bu gerçekler ışığında hazırlanan ‘Eğit-Bilimsel (Pedagojik) İlkeler Işığında Web Tabanlı ve Etkileşimli Elektronik Dersi Yazılımının Geliştirilmesi’ adlı çalışma meslek lisesi ve dengi okullarda elektronik eğitimi gören öğrencilere temel elektronik dersinin ‘pasif devre elemanları’ ve ‘yarıiletken devre elemanları’ kısımlarının modüler öğretim yöntemine dayalı olarak web tabanlı öğretilmesine yöneliktir. Gelişmiş ülkelerle rekabet edebilmek için, öğrencilerin (hedef kitlenin) farklı mekanlardan da rahatlıkla ulaşabilecekleri gereksinim duyulan öğrenmeyi destekleyici kaynaklar ve olanaklara kavuşturulmaları çağdaş bir zorunluluktur. Günümüzde internetin önemli yöntem ve teknolojilerinden olan web destekli eğitimin sunduğu sayısız olanaklar tartışılamaz. Ancak içerik ve ortamın bireyin öğrenme doğasına uygun bir biçimde tüm eğit-bilimsel ilkeler göz ardı edilmeden sürekli yinelenerek hazırlanması gerekir. Bu araştırmada da web tabanlı eğitimin tasarım kriterleri ve bu kriterlerin kullanıcı beklentilerini ne derece karşılayabilirliğinin yanı sıra eğit-bilimsel ilkelere uygunluğu araştırılmıştır. Böylece tüm ölçütler ve ilkeler esas alınarak elektronik dersinin etkin öğretiminin gerçekleştirilebileceği web tabanlı bir öğretim ortamı oluşturularak eğitimci ve öğretmenlerin değerlendirmesine sunularak eğit-bilimsel ve diğer boyutlarıyla nitelikli bir web geliştirilmesi hedeflenmiştir.
I.1.1. Problem Durumu Geleneksel eğitim ve öğretim ortamlarında öğretmen aktif-anlatıcı, öğrenciyse pesif-dinleyici konumundadır. Eğitim sisteminde öğretmen rolü ve işlevlerine gereğinden fazla önem verilmektedir. Öğretmen bu hakim statü içinde zamanının
6
2/3’ünü konuşma, anlatma, talimat verme ve eleştiri şeklinde kullanmaktadır. Etkileşim öğretmenden öğrenciye olacak şekilde tek yönlüdür. Bu durum öğrenciyi olumsuz yönde etkilemekte ve öğrencinin eğitim gereksinimlerine de yanıt verememektedir. Öğrenci sınıf arkadaşlarına göre daha zekiyse derste sıkılmakta, yetersizse başarısız olmaktadır. Öğrenci farklılıkları, yetenekleri, zekaları, öğrenme hızı gibi kişisel becerilerine uygun bir öğrenme-öğretme olanağı bu ortamda bulamamaktadır. Bu bağlamda yapılması gereken, geleneksel öğrenme-öğretme sisteminden başka daha iyi sonuç verebilecek yeni bir yapılanma ve yeni bir öğrenme-öğretme sistemi geliştirmektir (Alkan, 1987, s.77). Bilginin gerek miktar gerekse ayrıntı yönünden hızla artması eğitsel evrime etki eden en önemli etkenlerdendir. Bu durum, okul programlarının ders konularını ve öğretim materyallerinin sürekli olarak yenilenmesini ve öğretmenlere yeni bilgilerin zamanında ve etkin bir biçimde ulaştırılmasını gerektirmektedir (Alkan, 1996, sf.6). Son çeyrek asırdır eğitim bilimcileri yeni bir öğrenme-öğretme sistemi geliştirmek adına yapmış oldukları yoğun çalışmalar sonucunda yeni sistemler, ortamlar, yöntemler ve araç-gereç ve teknolojiler geliştirmişlerdir. Bunlardan güncelliğini koruyan bilgisayar, bir eğitim-öğretim ortamı, yöntemi, aracı, gereci olarak web temelli nitelikli öğretme ve öğrenmelerin oluşumuna eş zamanlı ve farklı zamanlı olmak üzere olanak ve fırsat vermektedir. Bu olanakları iki boyutuyla evrensel açıdan görmek mümkün olmaktadır. Birincisi; derslerin web yardımıyla sunulması, ikincisiyse; webin yardımcı bir materyal olarak kullanılması şeklindedir. Günümüzde internet ve web teknolojileri ve onların eğit-bilimsel değerler esas alınarak hazırlanmış materyalleri eğitimde karşılaşılabilecek pek çok sorunu çözebilirlik gücüne sahip bulunmaktadır. İşte bu çalışmanın problemi de nitelikli bir webin nasıl hazırlanabileceğini örnek bir çalışmayla vurgulamaya esas olmaktadır.
I.1.2. Problem Cümlesi “Eğit-bilimsel ilkeler ışığında hazırlanan web tabanlı temel elektronik dersi modülleri, öğretim materyali değerlendirme kriterleri açısından yeterli midir?”
8
c) Web Tasarım Yeterliği, d) Sitenin Anlaşılırlığı, e) Soruların Niteliksel Özelliği, f) Toplam Puan Boyutundan Alınan Puanlar Arasında Anlamlı Bir Farklılık Bulunmakta mıdır?
5. Bran ş değişkenine göre web tabanlı öğretim materyali değerlendirme modülleri; a) Teknik Alt Yapı, b) Hedef Kitleye Uygunluk, c) Web Tasarım Yeterliği, d) Sitenin Anlaşılırlığı, e) Soruların Niteliksel Özelliği, f) Toplam Puan Boyutundan Alınan Puanlar Arasında Anlamlı Bir Farklılık Bulunmakta mıdır? 6. Hazırlanan materyal, web tabanlı öğretim materyalinin sahip olması gereken; a) Teknik Alt Yapı, b) Hedef Kitleye Uygunluk, c) Web Tasarım Yeterliği, d) Sitenin Anlaşılırlığı, e) Soruların Niteliksel Özelliği, f) Genel Özellikler (Bütün olarak) Açısından Yeterli midir?
I.2. ARA Ş TIRMANIN AMACI
Çağdaş teknolojilerle ve özellikle internetin gelişimiyle birlikte gündeme gelen eğitim-öğretim olanakları her alanda olduğu gibi mesleki ve teknik eğitimin de bu olanaklardan yararlanabilmesi koşullarını oluşturmuştur. Araştırmada da meslek ve teknik liselerin elektrik, elektronik ve bilgisayar bölümleri programlarında yer alan temel elektronik dersinin pasif devre elemanları ve yarıiletken devre elemanları bölümleri modüler programlama ilkeleri ışığında geliştirilerek öğretmen ve öğrencilerin yararlarına sunulması hedeflenmiştir. Bu hedefleri gerçekleştirmek üzere de nitelikli bireyin öğrenme doğasına uygun ve eğit- bilimsel ilkeleri içeren bir webin tüm yönleriyle nasıl hazırlanabileceğine yönelik
9
ulusal ve uluslararası alan yazın taranarak iyi bir webin hazırlanabileceğiyle ilgili temel ilkeler ortaya konmaya çalışılırken diğer yandan da bu ilkeleri gerçekleyecek ilgili bölümlere yönelik web tabanlı modüler bir program geliştirilmiştir. Böylece yüz yüze eğitime göre hazırlanmış ‘Pasif Devre Elemanları’ ve ‘Temel Yarıiletken Devre Elemanları’ modüllerinin bir tamamlayıcısı niteliğinde olan web tabanlı eğitim sayfaları geliştirilmiştir. Çalışmada web tabanlı öğretim modüllerinin etkililiğinin sağlanmasının öneminden hareketle hazırlanan webin değerlendirilmesi de hedeflenmiştir ve bu kapsamda web tabanlı öğretim materyali değerlendirme ölçeği de geliştirilmiştir. Bu noktadan hareketle; tez çalışması kapsamında hazırlanmış olan web tabanlı eğitim sayfalarının yeterliliğinin öğretmenlerden alınan bilgiler doğrultusunda belirlenmesi, eksiklerin saptanması ve ‘Pasif Devre Elemanları’ ve ‘Temel Yarıiletken Devre Elemanları’ modülüne destek olacak şekilde yeniden gözden geçirilmesi amaçlanmıştır.
I.3. ARA Ş TIRMANIN ÖNEM İ
Web tabanlı öğretim her düzeyde yaygınlaşmakta, eğit-bilimsel ilkelere göre düzenlenerek hedef kitlenin isteklerine yanıt verebilme anlamında daha fazla önem kazanmaktadır. Bu araştırmada da web tabanlı eğitimin eğit-bilimsel temelleri bütün boyutlarıyla yer almaktadır. Böylece bir yandan teknik özellikler ve içerik boyutu diğer yandan bütün bilimsel nitelikler irdelenerek tasarlanan web ve meslek liselerinde okutulan temel elektronik dersinin modüllerinin hazırlanması büyük önem taşımaktadır. Araştırmada hazırlanan materyal web tabanlı öğretim materyalinin teknik alt yapısı, hedef kitle gereksinimine uygunluk, web tasarım yeterliği, sitenin anlaşılırlığı ve web tabanlı öğretim materyalinin sahip olması gereken soruların niteliksel özelliği bakımından yeterli olup olmadığının araştırılması açısından da önemlidir. Sonuç olarak araştırma; web tabanlı öğretimin eğit-bilimsel nitelikleri, iyi bir webde bulunması gereken teknik özellikler ve temel elektronik dersi modülleri açısından eğitimcilere, öğretmenlere ve öğrencilere yeni bir yaklaşım kazandıracağı ve onlara yeni olanaklar sunacağı beklendiği için önemli olduğu düşünülmektedir.