




























































































Study with the several resources on Docsity
Earn points by helping other students or get them with a premium plan
Prepare for your exams
Study with the several resources on Docsity
Earn points to download
Earn points by helping other students or get them with a premium plan
Community
Ask the community for help and clear up your study doubts
Discover the best universities in your country according to Docsity users
Free resources
Download our free guides on studying techniques, anxiety management strategies, and thesis advice from Docsity tutors
Business Economics Fundamentals
Typology: Study notes
1 / 239
This page cannot be seen from the preview
Don't miss anything!
i
Y%S ,xld iy;sl,;a l<ukdlrK .KldêldÍ wdh;kh
ii
Y%S ,xld iy;sl,;a l<ukdlrK .KldêldÍ wdh;kh wdpd¾h f,iag¾ fÊïia mSßia udj;g ^l<ska älauka mdr& wxl 01" fnf;iavd fmfoi fld<U 05'
Wmqgd.ekSu ;ykï' Y%S ,xld iy;sl,;a l<ukdlrK .KldêldÍ wdh;kfha mQ¾j wkque;shlska f;drj fuu fm< fmdf;ys lsisÿ fldgila kej; bÈßm;a lsÍu" fjk;a udOHhl ;ekam;a lsÍu" bf,lafg%dksl" hdka;%s;" Pdhdmsgm;a lsÍu" msgm;a lr.ekSu fyda fjk;a l=uk fyda l%uhlg Wmqgd .ekSu iïmQ¾Kfhkau ;ykï fõ'
Y%S ,xld iy;sl,;a l<ukdlrK .KldêldÍ wdh;kh
iv
Y%S ,xld iy;sl,;a l<ukdlrK .KldêldÍ wdh;kh
01 jk mßÉfþoh wd¾Ól úoHdj ye¢kaùu 01 - 20
02 jk mßÉfþoh b,a¨u" iemhqu yd iu;=,s; ñ, 21 - 37
03 jk mßÉfþoh kuH;d ixl,amh 38 - 46
04 jk mßÉfþoh jHdmdßl wdh;k ms<sn| kHdh ksIamdokh yd msßjeh 47 - 63
05 jk mßÉfþoh fj<|m, jHqyhka mQ¾K ;rÕh yd taldêldrh 64 - 90
06 jk mßÉfþoh fj<|m, jHqyhka tAldêldÍ ;rÕh yd l;smhdêldrh 91 - 102
07 jk mßÉfþoh cd;sl wdodhï .sKqïlrKh 103 - 130
08 jk mßÉfþoh rdcH wruqKq m%;sm;a;s yd m%;sm;a;s WmlrK 131 - 151
09 jk mßÉfþoh wka;¾cd;sl fj<odu 152 - 162
10 jk mßÉfþoh f.jqï fYaIh yd úksuh wkqmd;sl 163 - 177
11 jk mßÉfþoh uQ,H l<ukdlrK ld©Ndrh yd úIh m;h 178 - 188
12 jk mßÉfþoh uQ,H moaO;sh iy fj<|m<j,a 189 - 198
13 jk mßÉfþoh uqof,a ld, w.h 199 - 213
14 jk mßÉfþoh wjodkï yd m%;s,dN uQ,sl uQ,Ou_ 214 - 235
v
Y%S ,xld iy;sl,;a l<ukdlrK .KldêldÍ wdh;kh
^w& iïm;a ysÕlu
wd¾Ól úoHdfõ w;sYh uq,sl ixl,amhla jkqfha iïm;a ysÕluhs' ñksia jqjukd fyda wdYdjka wiSñ; jqj;a" fuu wdYdjka fyda jqjukd ;Dma;su;a lsßug we;s iïm;a iSñ;h'
fuh wd¾Ól m%Yakj, mokuhs' ñksia jqjukd hkafkka woyia lrkafka wdydr" we÷ï iy wm%udK yd úúOdldr NdKav yd fiajd ,nd .eksug we;s wNsm%dhhs' iEu
mdßfNda.slhl=gu jeä jeäfhka ,nd .eksug wjYH jqj;a" Tyqf.a fkdfhla jqjukd ;Dma;su;a lsßug Tyqg ;sfnk wdodhu iSñ; fõ' ksIamdolhl= iïnkaOj ndOlh jkqfha Tyqf.a iSñ; m%d.aOkhhs' rchg we;s ndOlh jkqfha tl;= lr .; yels iSñ; nÿ wdodhuhs' ´kEu iudchl uq,sl wd¾Ól m%Yakh kï" Tjqkg ksIamdokh i|yd we;s iSñ; iïm;aj,ska wiSñ; jqjukd ^NdKav yd fiajd i|yd& ;Dma;su;a lrkafka flfiao hkakhs' uydpd¾h frdìkaia ^1932& wd¾Ól úoHdj ks¾jpkh lrkq ,enqfõ “ úl,am Ndú; iys; ysÕ iïm;a yd ñksia jqjukd w;r mj;sk iïnkaO;djfhaÈ ñksia yeisßu wOHhkh flfrk úoHdjla ” f,isks'
wd¾Ól úoHdfõÈ iïm;a hkak ksIamdok idOl f,i kï flf¾' tajd N+ñh" Y%uh" m%d.aOkh yd jHjidh fõ' wmf.a jqjukd ;Dma;su;a lsßug wjYH NdKav ksIamdokh lsßu i|yd iïm;a Wmfhda.s lr .ks' N+ñh hkq fNda. jeúh yels ìï yd f.dvke.s,s ;eksh yels ìïh' mDÒõ wNHka;rfha msysgd ;sfnk f,day yd LKsc iïm;ao" c,h yd uqyqÿ iïm;ao fuhg we;=<;a fõ' iajNdj O¾ufha odhdohka hkqfjka fuh fláfhka woyia lrhs' ksIamdok ls%hdj,sfhaÈ fhdod .; yels yia; yd yia; fkdjk l%u udkisl m%h;akhla f,i Y%uh ks¾jpkh l< yel' m%d.aOkh hkq ksIamdokh i|yd wdOdr lrkq ,nk msßh; yd hka;% jeks ñksid idok ,o fN!;sl iïm;ah' iudchsh m%d.aOkhka jk uydud¾." ÿïßh ud¾." fmdÿ WoHdk yd jdßud¾. lghq;=o fuhg wh;ah' jHjidhl;ajh hkq jHjidhlhl=f.a l=i,;djhka yd yelshdjka fõ' jHjidhlhd hkq ls%hdj,sfha iïnkaO ù mj;sk wjodkï j,g uqyqK foïka , wm ±kgu;a l:dlr we;s N+ñh" Y%uh yd m%d.aOkh hk idOl wjYH ñY%Kh fhdod .ksñka NdKav yd fiajd ksIamdokh ioyd uq,a msÍï yd m%h;akhka orkafkls.
^wd& f;aßu wd¾Ól úoHdfõ fofjks jeo.;a ixl,amh jkqfha f;aßuhs' iïm;aj, ys.lu muKla fkdj tajdfha úl,am Ndú;djkao fõ' mdßfNda.slhl=f.a wdodhu iSñ; fõ' Tyqf.a tu iSñ; wdodhñka ñ,È .; hq;= NdKav yd / fyda fiajd Tyq f;dard .; hq;=h' tfiau bvï ysñhl=g Tyqf.a N+ñh j.d lsßug fyda f.dvke.s,a,la bÈ lsßug fyda tu foflysu ñY%Khlg fhdod .; yels ksid Tyq f;aßula l< hq;=h' jHdmdßlhl= Tyqf.a iSñ;
uqo,a m%d.aOkfhka ksIamdokh l< hq;af;a l=ulao hkak ;SrKh l< hq;=h' mdie,la" fyda frday,la bÈ lsßu jYfhka iSñ; wdodhu úúO wruqKq ioyd fnod yeßh hq;af;a flfiao hkak rchla ;SrKh l< hq;=h' wd¾Ól úoHdj m<uqj iïm;a ysÕlu yÿkd.kakd w;r bka miq úúOdldr wjYH;d w;r iïm;a fnod yeßh hq;af;a flfiao hkak wOHhkh lrhs' th f;aßfï yrh yd iajNdjh fõ' fï wdldrfhka iEu f;aßulau wjidkfha msßjehlg fya;= fõ'
^we& wdjiaÓl msßjeh
±kgu;a meyeÈ,s lr we;s wdldrhg ´kEu f;dard .eksula ksid mj;akd ;;aajh wjidkfha msßjehlg ^f;dard .eksfï moku u; fhdod .kakd iïm;aj, w.h& fya;= fõ' fuys fjkiajk iajNdjh wkqj" hï f;aßula isÿ lsßfuka we;s jk msßjehg tu wruqK i|yd fhdod .;a iïm;a hï fjk;a wruqKlg fhdod .eksfuka Wmhd .; yelsj ;snQ m%;s,dN we;=,;a fõ' iïm;a lem lsßfï oDIaÀfldaKfhka ´kEu f;dard .eksula lem lsßu u; r|d mj;sk ksid fuu ;;a;ajh we;s fõ' bvï ysñhl= Tyqf.a bvu f.dvke.s,a,la bÈ lsßu i|yd f;dard .; fyd;a" tu bvu j.d lsßug ;nd .eksug yd Wmhd .; yelsj ;snq m%;s,dNh Tyqg lem lsßug fyda w;a yeßug isÿ fõ' j.d lsßfuka Wmhd .eksug yelshdj ;snq m%;s,dNh bvfuys f.dvke.s,a,la bÈ lsßu f;dard .eksfuka we;s jq „ wdjiaÓl msßjehhs' ‟ tfiau rglg fudag¾ r: fyda g%elag¾ ksIamdokfhaÈ f;aßula we;s úgl g%elag¾ ksIamdokh f;dard .; fyd;a tu g%elag¾ fjkqjg fudag¾ r: ksIamdokh lsßfï yelshdj w;a yeßu isÿ lrhs' fuu ksid g%elag¾j, uQ¾; msßjeh jkafka taksid w;a yeßug isÿjQ fudag¾ r: m%udKhhs' fun÷ msßjehj,a ;ks mdßfNda.slhkg yd ksIamdolhkago mj;s' WodyrK jYfhka mdßfNda.slhl= wjkay,lska fNdackhla ,nd .eksfuka Tyqg rx. Yd,djlg hdu w;a yeßug isÿ úh yel' tfiau ksIamdolhl= mj;akd iïm;aj,ska fïi ksIamdokh jeä lsßug ;SrKh l< fyd;a Tyq mqgq ksIamdokh lsßfï yelshdj lem lsßug isÿ úh yel' tu ksid wdjiaÓl msßjeh hkq tu ld¾hh isÿ lsßu fjkqjg fjk;a ld¾hhla / ld¾hhka isÿ lsßu w;ayeßug isÿ úfuka w;ayerekq m%;s,dNh fõ' fuh jeo.;a wd¾Ól ixl,amhls' ksIamdok ;SrKj, wd¾Ól j,x.=;djh ie<lSfïÈ ksIamdok idOlj, wd¾Ól msßjeh ueksfï moku fuh imhk ksid fuh jeo.;a wd¾Ól ixl,amhls' wfkla w;g jd;fha fyda uqyqÿ c,fha w;s nyq,;djh ksid tajdfha ysÕ iemhqula ke;' idudkHfhka ñksiqka fïjd ,nd .eksu i|yd f.úula isÿ fkdlrhs' fïjd fkdñ, NdKav f,i y÷kajk w;r wdjiaÓl msßjeh Y+kH fõ' ´kEu iïm;la iSñ; jk úg thg wd¾Ól jákdlula fyda yqjudre jákdlula we;s fõ' mdßfNda.slhka Tjqkg jqjukd NdKav fyda fiajd ,nd .eksug ñ,la f.úug iQodkïh' tfiau ksIamdolhska Tjqkg NdKav ksIamdokhg wjYH jk ksIamdok idOl ,nd .eksu i|yd ñ,la f.úh hq;=h'
fmkakqï lrhs' fï ksid ksIamdok yelshd jl%hg msg;ska fmkakqï lrk lsisu ,laIHhlg ^Wod : Y ,laIHh& mj;akd iïm;a yd ;dlaIKfhka ,Õd úh fkdyel' wfkla w;g fudag¾ r: Ca tall m%udKhla yd g%elag¾ Ta tall m%udKhl ixfhda.h igyka lr we;s X ,laIHh ksIamdok yelshd udhsï jl%fha we;=,;ska msysgd we;' kuq;a tu n, m%foaYfha ,laIHfhka NdKav folskau ksmoúh yels Wmßu m%udKh fkdimhhs' tuksid , X ,laIHh iïm;a kdia;s lsßula isÿ lrk ksIamdokhla fyda tfia;a ke;akï wd¾Ólfha wld¾hlaIu ksIamdok ,laIHHla úh yel' tu ,laIHfhaÈ , iSñ; iïm;a ld¾hlaIu f,i fhdod fkd.ks'
2'4 iïm;a ysÕlu ksid iEu fohlau ,nd .; fkdyels neúka l=ula ksmoúh hq;=o hkak ;SrKh lsßug ksIamdok yelshd udhsï jl%h fhdod .; yelsh' fï wkqj" m<uqj i,ld n,k hïlsis NdKavhla Wod : „X NdKavh ‟ yd wfkla j¾.h wd¾Ólhg ksmoúh yels ish¿u wfkl=;a NdKav ms<sìUq lsßu i|yd jYfhka NdKav j¾. folla mokï lr .ksñka ksIamdok yelshd udhsï jl%h we¢h yel' w;HjYH NdKav fyda fiajdj,ska wjYH m%udKh Wjÿfrys fkdfy<d wd¾Ólhg ksmoúh yels w;HjYH fkdjk NdKav fyda fiajd m%udKh ;SrKh lsßu i|yd fuu jl%h Wmfhda.s lr .ks'
2'5 tfiau ksIamdok yelshd jl%h wdjiaÓl msßjeho meyeÈ,s lrhs' wd¾Ólhlg g%elag¾ jeä m%udKhla wjYH jqjfyd;a tu wjYH;djh imqrd ,sh yelafla fudag¾ ld¾ ksuejqu wvq lsßfuka muKls' fï wdldrhg ±kgu;a idlÉPd lr we;s wd¾Ól úoHdfõ uq,sl ixl,am ;=k meyeÈ,s lsßug ksIdmok yelshd jl%h fhdod .; yelsh'
2'6 ksIamdok yelshd jl%fha ú;ekaúu
mj;akd iïm;aj, m%udKfha jeäúula ksid fyda ;dlaIKsl ÈhqKqjla we;s úu ksid fyda ksIamdok yelshd udhsï jl%h ol=Kg ú;eka fõ' f;,a" iajNdúl .Eia fyda LKsc iïm;a jeks iajNdúl iïm;a fidhd .eksu ksid" iïm;a jeäúfuka fyda Wod : f,i ksIamdok ls%hdj,sh iajhxls%h lsßfuka thg wjYH jk Y%u meh wvq úu jeks ;dlaIKsl ÈhqKqj we;s úfuka fuh isÿ úh yelsh'
ksIamdok yelshd jl%h ol=Kg ú;eka jqjfyd;a thska fmkakqï lrkafka l,ska ksIamdokh l,dg jvd jeä NdKav yd fiajd m%udKhla rglg ksIamdokh lsßfï fyd|
yelshdjla we;s njhs' fuh ienE Ôú;fha wjia:djkaj,È isÿ jq úg wd¾Ól j¾Okh f,i i,lhs' ^rEm igyk 2& rgl ksIamdok yelshd jl%h Wod : f,i È.= bfvdarhla ksid lDIsld¾ñl wxYfha ksIamdok yelshd m%udKfha úYd, wvqúula ùu fyda n,h W;amdokh wvq úu jeks fya;= ksid jug ú;eka jqjfyd;a" thska fmkakqï lrkafka wd¾Ólhlg fmr ksmojQ ;rï ksIamdokh l< fkdyels njhs' ck.ykfha iS>% wvq úu ksid fyda iajNdúl iïm;a j, kdia;sh ksid fyda iajNdúl wdmodjlska há;, myiqlïj,g ydks úu fuhg fya;= úh yel' ^rem igyk 2&
rem igyk 2 : ksIamdok yelshd jl%fha ú;ekaúu
iEu iudchlau iSñ; iïm;aj,ska ;Dma;su;a úh hq;= tfy;a mj;akd wiSñ; jqjukd hk m%Yakhg uqyqK fohs' ta ksid iEu iudchlau my; uq,sl wd¾Ól m%Yak ;=kg ms<s;=re fiúh hq;=h'
^w& l=uk NdKavhla fyda fiajdjla ksmoúh hq;=o@ ^wd& tu NdKavh fyda fiajdj flfia ksmoúh hq;=o@ ^b& fuu NdKavh fyda fiajdj ksIamdokh l< hq;af;a ld i|ydo@ hkakhs'
fudag¾ r: m%udKh
g%elag¾ m%udKh
fj<|fmd, ñ, wêl f,i wvq jqjfyd;a mdßfNda.slfhda iemhqug jvd jeäfhka b,a¨ï lrk neúka fuh ñ, jeäúug n,mdk w;r m%;sf,daujo fuh isÿ fõ' fï wkqj ksoyia jHjidh wd¾ÓlhlÈ ksIamdok ls%hdj,sh i|yd iïm;a fjkalsßï" ksIamdokh l< hq;= m%udKhka iy ñ, hkdÈh fj<|fmd, ;SrKh lrhs' fï wkqqj iïm;a fnod yeßfï yd m%fhdackhg .eksfï ld¾hlaIu;dk ñ, hdka;%Kh u.ska iy;sl lrhs' ^wd& ksoyia fj<|fmd< wd¾Ólhl mdßfNda.slhska l=ula ñ<§ .kafkao hk mdßfNda.sl ;SrKj, m%;sM,fhka miq ksIamdolhska ksIamdok ;SrK .kakd ksid mdßfNda.sl ;SrK u; moaO;sh ls%hd;aul fõ' tuksid" ksIamdok ;SrK .eksulg yd wjYH ksuejqu ,nd .eksug wjYH iïm;a fnod yeßug mdßfNda.slhd l=ula ñ,È .kafkao hk ;SrKh n,mdhs' ta wkqj" mdßfNda.slhd fj<|fmd< wd¾Ólh yiqrejk neúka Tyqg wels fuu n,h „ mdßfNda.sl iajdêm;Hh ‟ f,i kï lrhs'flfia fj;;a rch wd¾Ól lghq;=j, lsisjla isÿ fkdlrk fuu fj<|fmd< wd¾Ólhl wvq¨yqvqlï mj;s'
4'2 ksoyia jHjidh wd¾AÒlhl wvq¨yqvqlï
^w& fuu l%ufhaÈ b,a¨u yd iemhqu hk fj<|fmd, n,fõ. u; ;SrKh lrk ,o mj;akd fj<|fmd< ñ< hgf;a muKla NdKav ,nd .; yels neúka iuyr mqoa.,hskag ;u ðú;fha uq,sl wjYH;djhka mjd imqrd .; fkdyels fõ' ksoyia jHjidh wd¾Ólhl ñksiqka w;r wdodhï fnÈ hdfï wiudk;djh / úIu;djh úYd, f,i jeä fõ' iuyr ñksiqkg ñ,È .eksfï yelshdj fkdue;s ksid uQ,sl wjYH;d mjd iudc widOdrKh u.ska bj;a lrhs' nyq;rhla i|yd w;HjYH NdKv ksIamdokh lrkjd fjkqjg iqfLdamfNda.s NdKav ksmoúug iïm;a Ndú;d l< yel' ^wd& ,dNodhs;ajh wvq úu ksid wdl¾IKh fkdjk iuyr NdKav tkï" fmd,sia fiajh" yuqod fiajh" .sks ksúfï fiajh jeks fmdÿ NdKav ^iudch fmdÿfõ m%;s,dN N=la;s ú¢k NdKav& fm!oa.,sl jHjidh imhkq fkd,nhs' túg rch wd¾Ól ;SrK .eksfï ls%hdj,shg yd fmdÿ NdKav yd fiajd tkï ud¾. há;, myiqlï" mdie,a yd wOHdmkh" frday,a yd fi!LH fiajd" fmd,sis yd yuqod fiajd" .sks ksjk fiajd jeks oE iemhsug ueoy;a úh hq;=h' ^we& rcfha md,khla fkdue;s úu ksid msßjeh wvq tfy;a wêl ,dN Wmhd fok Nhdkl u;a øjH jeks iuyr wj.=K NdKav ksIamdokh isÿ úh yel'
^b& taldêldrhka yd iSudldß fj<| ls%hdjka ksid ;rÕldß;ajh bj;a lrhs' fuys wjidk m%;sM,h jkafka iuyr wdh;k fj<|fmd, fufyhjk w;r th mdßfNda.slhdf.a we,aug fya;= fkdfõ' fj<|fmdf,a tla;rd wdh;kj, n,h fmkajkq ,nhs' fujeks wjiA:d kshdukh lsßu i|yd rch ueoy;aùï isÿ l, hq;=h' ^B& úúO wdldrhkaf.ka ksIamdolhska w;r mj;akd ;rÕldß;ajh iïm;a kdia;shg fya;= úh yel' WodyrK f,i ;rÕldß m%pdrKh ^W& iuyr NdKav" úfYaIfhka m%d:ñl NdKav ^WodyrK f,i lDIsld¾ñl NdKav& j, ñf,ys wêl R;=uh fj<|fmd, ñ, WÉPdjpkhka we;s úh yels w;r ta i|yd rch ñ, ia:dhs lsßfï ñkqï ovq we;s lsßu wjYH fõ' by; tlsfkl wjia:djlÈ wd¾Ólhg rcfha ueoy;aúï u.ska idudkH ck;djg hym;la isÿ l< yel'
4'3 ie<iqïl< fyda úOdk wd¾Ólhl jdis
^w& ie,iqïl< wd¾Ólhl ksmoúh hq;= m%udKh ta i|yd iïm;a fnod yeßh hq;= wdldrh yd tajd úlsKsh hq;= ñ, ;SrKh lsßu rcfha ld¾hNdrhhs' rch iEu ksIamdok tallhla i|yd i,dlhla ;SrKh lrk w;r NdKav ksmoúu i|yd fiajd kshqla; l< hq;= / m%fhdackhg .; hq;= iïm;a m%udKhka ms<sn| uÕ fmkaúula lrhs' fuu l%uh u.ska iy;sl lrkq ,nk m%Odk ,laIKhla jkafka iïm;a fnod yeßfïÈ cd;sl uÜgfuka úYaf,aIKd;aulj ie,iqï lsßu jvd ;d¾lsl njhs' ^wd& ie,iqï.; wd¾Óhla ksoyia jHjidh wd¾Ólhlg jvd fmdÿ NdKav ksIamdokhg jeä ia:djr yelshdjla mj;sk nj fuhg mlaIj fmkakqï lrhs' ^we& fï wkqj iEu idudkH mqoa.,hl=g w;a ú¢h hq;= m%;s,dNh iudk f,i fnod yeßula isÿ lsßu i|yd ie<iqïl< wd¾Ólhla fhduq jk njg iuyre ;¾l lr;s
4'4 ie<iqïl< fyda úOdk wd¾Ólhl wjdis
^w& ie,iqïl< wd¾Ólhl iïm;a fnod yeßfï ld¾hlaIu;djh uq¿ m%cdjf.au wjYH;d úiaa;rd;aulj ;lafiare lsßfï rcfha mqfrdal:khka yd ie,iqïj, iïmq¾K;djh ksjerÈ;djh u; mj;S ' ñksiqkao Tjqkf.a wd¾Ól ;SrK .eksfï ksoyi N=la;s ú¢kq fkd,n;s' ieug jqjukd uq,sl oE iE§u yd tajd rch ;uka úiskau kshu l<
5'1 wd¾Ól úIh ;=, udkj yeisßï wOHhkh lrk ksid wd¾Ól úoHdj iudc úoHdjls' úoHdjla hkq ksßlaIK yd m¾fhaIK u.ska ±kqu /ia lr .eksfï wruqKska wOHhkh lrkq ,nk" tu wOHhkhkaf.ka ,nd .;a fidhd .eksï úfõpkd;aulj mßlaId lrkq ,nk yd tajd fmdÿ uq,O¾u yd kHdhhkag f.k tk úIhdkqnoaO wOHkhla f,i ks¾jpkh l< yel' iudc úoHdj hkq úoHd;aul l%u fõohka Ndú;fhka udkj iudcfha wdlD;sh yd ld¾hhka wOHkh lsßuhs' wd¾Ól úoHdj hkq wd¾Ól úoHd{hska m%Yak úYaf,aIKh lrkq ,nk wdldrh fmkakqï lrk yd udkj yeisßu i|yd kHdhhka jeä ÈhqKq lrñka yd tajd ixisoaëkag fyda i;H Ôú;fha isoaëkag tfrysj mÍlaId lrkq ,nk úoHdjls'
5 '2 i;H Ôú;fha isoaëka úYaf,aIKh lsßug yd myod Èug wd¾Ól úoHdj wdlD;shla imhkq ,enqj;a" wfkl=;a iudc úoHdjkag fukau úoHd;aul l%u fõohka Ndú;fhaÈ hï hï .eg¨ iudc úoHdjkag mj;s' fï i|yd ridhkd.dr mßlaIK isÿ l< fkdyel' iudc úoHdjg wkqj i;H f,dalfha iajNdjhka hgf;a m¾fhaIK ls%hd;aul l< hq;= w;r m¾fhaIKh lrk ksh; idOl fyda wjia:d ;ks ;ksj i,ld ne,sh fkdyel' tuksid wfkl=;a idOl wjia:djkag yd m%;sM,j,g n,mEï l< yels ksid wd¾Ól m¾fhaIKhkays m%;sM, taldka; úh yels hehs is;sh fkdye;' udkj yeisßï ms<sn| ´kEu úoHdkql+, wOHhkhla ;lafiare lr .;a ;Skaÿj,ska we;s lr .;a Wmqgd .;a ks.ukhka yd mqfrdal:kh l< fkdyels udkj yeisßï u; r|d mj;s' ñksiqka isÿ lrkafka l=ulao hkak ms<sn| mqfrdal:kh lsßu wmyiq ksid mqfrdal:khka yd wkd.;fhaÈ isÿ úh yels oE hï hï Wml,amkhka u; r|d mej;sh hq;= fõ'
5'3 wd¾Ól úoHdfõ uq,sl Wml,amkhka jkafka udkj yeisßï ;d¾lsl njhs' “ mdßfNda.slhska yd ksIamdolhska hï fohloa <Õd lr .eksug fhda.H f;aßï yd ;SrK i|yd ,nd .; yels fyd|u f;dr;=re Wmfhda.s lr .ks;s' ” ;d¾lsl yeisßï hkafkka weÕfjkafka ;SrK yd ls%hdldrlï miq mi we;s wNsfm%arKhla jk w;r mdßfNda.slhska ;u Wmfhda.s;dj yd ;Dma;sh Wmßu lsßu i|yd;a" ksIamdolhska ;u ,dN Wmßu lsßu
i|yd;a ls%hd lrk nj wd¾Ól úoHdj iïm%odhhslj Wml,amkh lrhs' ;d¾lsl nj ms<sn| Wml,amkh r|d mj;akd hï hï Wml,amkhka wNsfhda.hg ,la l< yels jqjo" hï wruqKla yd iïnkaOj ñksiqka ;d¾lsl f,i ls%hd lsßug W;aidy lsßfï uq,sl i;Hh tys wka;¾.;j mj;s' tu ksid fjk;a úl,am Wml,amk fkdue;s ksid ir, Ndjh wkqj fuu Wml,amkh fhda.H fõ'
5'4 wd¾Ól úoHdj úoHdjla fia ie,lsfïÈ h:dkqrEms yd wNsu;dkqrems wd¾Ól úoHdj wm fjka fjkaj y÷kd .; hq;=h' h:dkqrems m%ldYkhka l=ulao" l=ula jQfhao" l=ula isÿ úh yelso hk wjia:d ie,ls,a,g .kakd w;r úIh ldrKd u; jq úúO mqoa., ks.ukhka wkqj úIhdkqnoaO uq,O¾uhkaf.ka ;SrK .eksulg Tjqka iïnkaO fkdfõ' WodyrK f,i ^1& miq.sh jif¾ idudkH ñ, uÜgfï jeäúu 5 % ls' th i;H o;a; u; wruqKq.;j ;SrKh lrk ,o isoaOdka;hls' ^2& wd¾Ólh úiska wê;lafiarelrk ,o úksuh wkqmd;h È.gu mj;ajd f.k .sh fyd;a m%;sM,h l=ula fõúo wdkqNdúl ks.ukhka u.ska h:dkqrems m%ldYK mej;sh hq;=h' wfkla w;g wNsu;dkqrems m%ldYKhla l=ula úh hq;=o hk wjia:dj fiúu isÿ lrhs' tu ksid" tu m%ldY wdkqNdúl ks.ukhka mj;ajd .ksñka isÿ l< fkdyel' w.h úksYaphka u; fïjd mj;s'
6'1 wd¾Ól úoHd{hska úYaf,aIK WmlrKhla f,i yd meyeÈ,s lsßï hk oaú;ajh i|yd cHdñ;slj w¢k ,o m%ia;dr Wmfhda.s lr .ks;s' ixls¾K iïnkaO;djhla jvd myiq wdldrfhka meyeÈ,s lsßulao fuh isÿ lrhs' Z wdh;kh 2000 isg 2004 j¾Ih olajd ksIamdokh lrk ,o ksuejqï uÜgï fmkakqï lrk 1 jk j.=fjys f;dr;=re ie,ls,a,g .ksuq' j.=j 1 : Z wdh;kfha ksuejqu (2000 -2004) j¾Ih (^) ksuejqu ( oyia .Kkska j¾Ihlg ) 2000 11. 2001 14 2002 15 2003 12. 2004 16
m%ia;dr hkq úp,Hhka folla w;r mj;akd iyiïnkaO;djh fmkakqï lrk l%uhls' idudkH Ndú;fhaÈ m%ia;drhl ;sria ^fyda X & wlaIfhys iajdh;a; úp,Hh iy isria ^fyda Y & wlaIfhys mrdh;a; úp,Hho fmkakqï lrkq ,nhs'
4 Q = 2 thska Q = 2
P ys w.h ^ X & Q ys w.h ^ Y & 2 1 4 2 6 3 8 4 10 5
rEm igyka 5 - Ok nEjqu iys; iemhqï jl%h
6 ' 4 P yd Q w.hka m%ia;drfha ^rEm igyka 5& fhdod .eksfuka jl%h jfï isg ol=Kg by<g nEjqï jk nj fidhd .; yel' ñ, jeäúfïÈ m%udKh jeäúfuka fmkakqï lrkqfha ñ, jeäúfïÈ iemhqï m%udKho jeä jk njhs' tf,i jl%hl Ok nEjqfuka fmkakqï lrkafka hï ñ,lÈ „ ñ, ‟ yd „ m%udKh ‟ hk úp,Hhka fol w;r Ok iïnkaO;djhla we;s njhs' fuh iemhqï jl%hhs' fuu jl%hg wod, iólrKh jkafka iemhqï iólrKhhs'
6'5 P = 10 – Q f,i wmg .Ks; iólrKhla we;ehs is;uq' Q w.h 2 jqjfyd;a P ys w.h lShla fõúo@ P 8 la úh hq;=h' fuh wms Q ys wfkla w.hka i|yd wLKavj isÿ l< fyd;a wmg my; idxLHjka ,nd .; yel'
w.h
Q ys w.h (X) P ys w.h (Y) 2 8 4 6 6 4 8 2 10 0 fuu ixLHd m%ia;drhl ,l=Kq lsßfuka ^ rEm igyk 6 & wmg my,g nEjqï jk f¾Ldjla ,efnk w;r" Q w.h jeä jk úg P w.h wvq jk ksid th m%;sf,dau fyda RK nEjqula iys; f¾Ldjls' fuh b,a¨ï jl%hhs' fuu jl%h i|yd wod, iólrKh jkqfha b,a¨ï iólrKhhs' rEm igyk 6 - RK nEjqula iys; b,a¨ï jl%h
6'6 b,a¨ï jl%h yd iemhqï jl%h fmkakqï lrk by; i|yka l< iñlrK fol tlg .eksfuka iy úi£fuka b,a¨ï m%udKh yd iemhqï m%udKh iudk jk ñ, my; mßÈ fiúh yel' P = 2Q ^iemhqu& ......................................... ^1& iy P = 10 – Q ^b,a¨u& ....................................... ^2&
P kï ñ,l§ iemhqï m%udKh yd b,a¨ï m%udKh iudk jk neúka , b,a¨u yd iemhqu hk folu i|yd ñ, uÜgu tlla fõ. bkamiq tu P ñf,a§ , 2Q ( iemhqï m%udKh ) = 10 – Q ( b,a¨ï m%udKh ) .....................................(3) th iq¿ l< úg"
0 2 4 6 8 10 m%udKh
w.h